Pregled dešavanja u Foči u 2022. godini

Dugo očekivani početak rekonstrukcije puta Brod-Šćepan Polje, uz početak radova i na putu prema Dragočavi i asfaltiranje više lokalnih puteva, Svjetsko prvenstvo u raftingu na rijeci Tari, opšti izbori u BiH i dva nova poslanika iz Foče u Skupštini Srpske, uređenje pijace i svetosavskog platoa, kao i priliv većeg broja stranih studenata, neki su od događaja koji su obilježili 2022. godinu u Foči.

Nakon dvije godine u znaku korone, priče uslovljene ovim virusom brzo su zaboravljene i  ustupile su mjesto drugim dešavanjima. Na globalnom nivou, godinu iza nas obilježio je rat u Ukrajini i poskupljenja energenata, pa onda i svih vrsta roba i usluga, što se naravno odrazilo i na svakodnevni život u Foči.

Fočaci su u 2022. konačno dočekali početak rekonstrukcije puta prema Šćepan Polju, od kojeg zavisi cjelokupan razvoj ove opštine i jugoistoka Srpske.

U prvoj fazi radi se dionica od Broda do Kopilova, a kako je najavljeno iz Vlade Srpske, u drugoj fazi radiće se dionica od Kopilova do mjesta gdje će se graditi most na Drini za skretanje prema Tjentištu, novom trasom koja će voditi dolinom Sutjeske.

Uporedo sa ovim radovima, s druge strane Drine niklo je veliko gradilišno naselje za potrebe buduće Hidtroelektrane Buk Bijela.

Uz pripremne radove za HE Buk Bijela, počeli su i pripremni radovi za gradnju Energetskog sistema Hidroelektrane Bistrica, koji će se sastojati se od tri stepenasto raspoređene elektrane, a izvođač radova je kineska kompanija AVIK.

Uz magistralne puteve, u protekloj godini dosta se radilo i na lokalnoj putnoj mreži. Između ostalog, kompletirano je asfaltiranje puta do spomen crkve Svetih Ćirila i Metodija u Gornjoj Jošanici, te od Miljevine do Pješčanih piramida u Daničićima, a kraće dionice asflatirane su u još nekoliko mjesnih zajednica.

Osim toga, zahvaljujući Svjetskom prvenstvu u raftingu i dogovoru fočanskih raftera sa lokalnom upravom i Vladom Srpske, asfaltirana je i dionica puta kroz kanjon Tare.

Svjetsko prvenstvo u raftingu održano je u junu u Banjaluci i Foči, a okupilo je 400 takmičara iz 22 države svijeta. Ekipe Brazila u muškoj i Češke u ženskoj konkurenciji bile su najbrže u spustu na rijeci Tari, najtežoj i najatraktivnijoj disciplini, koja nosi najviše bodova, čime su ujedno postali i svjetski šampioni u raftingu.

Nakon uzbudljivog takmičenja svi učesnici su u prvi plan istakli zadivljujuću ljepotu ove rijeke i najvećeg evropskog kanjona. Riječi Kanađanke Meri Klare najljepše govore koliko su rafteri uživali u neopisivoj ljepoti fočanske prirode.

“Prelijepo – planine, kanjon, brzaci, nevjerovatno. Bilo je veoma uzbudljivo zato što u Kanadi rijeke imaju braon boju, ništa se ne vidi, a Tara je plava, bistra, zadivljujuća. Uživali smo u ovoj divnoj prirodi”, rekla je Klara.

I svjetski šampioni Brazilci napomenuli su da je rijetko gdje u svijetu priroda ovako očuvana.

 „Voda je tako čista da se može piti, perfektno, to je velika stvar za čitav svijet da postoji ovako očuvana priroda“, rekao je član brazilske posade Eduardo Degrandi.

Gosti su iz Foče otišli prepuni lijepih utisaka, ne samo o ljepoti prirode, već i o srdačnosti Fočaka, njihovoj ukusnoj hrani i kako su istakli preobilnim obrocima kojima su ih častili fočanski rafting kampovi. Načelnik opštine Milan Vukadinović na zatvaranju prvenstva poručio je učesnicima da su oni najbolji ambasadori Foče i da će širom svijeta pronijeti priču o ljepoti fočanske prirode.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Zgrada za mlade bračne parove, koja će se graditi u Donjem Polju, a u kojoj će mladi supružnici moći da kupe stan po cijeni  povoljnijoj od tržišne, jedan je od važnijih projekata lokalne uprave, za koji je u protekloj godini obezbijeđena i pomoć Vlade Srpske od 800 hiljada maraka. Izabran je izvođač radova i objavljen javni poziv mladim bračnim parovima, pa se uskoro očekuje početak gradnje.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

U julu su 93 fočanska demobilisana borca i ratna vojna invalida potpisali ugovore kojim dobijaju po 10.000 KM za pokretanje djelatnosti u okviru projekta “Zajedno do posla” Zavoda za zapošljavanje Republike Srpske. Ove godine u Foči su putem svih programa koje realizuje Zavod, a finansira Vlada Republike Srpske, odobrena sredstva u vrijednosti 1,9 miliona maraka za zapošljavanje 229 lica, a Foča je pored Nevesinja opština koja godinama povlači najviše sredstava kroz Vladine programe zapošljavanja i samozapošljavanja, istaknuto je tada iz Zavoda.

Iz opštine su naveli da je u Foči ukupno u 2022. godini 160 lica iz boračkih kategorija dobilo šansu za zapošljavanje, samozapošljavanje i pripravnički staž.

Zajedno sa „Karitasom“, opština je u 2022. godini obezbijedila sredstva i za zapošljavanje 20 radnika u drvopreradi u Industrijskoj zoni Brod na Drini.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

U 2022. godini Foča i Republika Srpska dobili su još jedno zaštićeno područje- Park prirode „Tara“, koji je proglasila Vlada Srpske i povjerila ga na upravljanje Šumskom gazdinstvu „Maglić“.

Opština Foča izdala je Šumskom gazdinstvu pod zakup školu u Zavaitu, koja će, kako je planirano biti renovirana za potrebe sjedišta Parka prirode sa smještajnim kapacitetima. U planu je izgradnja mini ski-lifta na Zavaitu i povezivanje platoa kanjona Tare sa rafting kampovima, što bi znatno unaprijedilo turističku ponudu Foče.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Jedan od najvažnijih događaja u BiH u 2022. godini bili su opšti izbori. Foča je dobila dvojicu poslanika u Narodnoj skupštini Republike Srpske. To su Ognjen Bodiroga iz SDS-a i Nenad Lalović iz SNSD-a.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Na Medicinski fakultet u Foči, na kojem od prije dvije godine postoji odsjek medicine na engleskom jeziku, strani studenti počeli su u većem broju da pristižu u 2022. godini, nakon što je prošla epidemija virusa korona. 

Studentima iz Italije, Egipta i zemalja regiona koji od ranije pohađaju medicinu na engleskom jeziku pridružila se veća grupa studenata iz Indije i još nekoliko zemalja Evrope i svijeta.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Fočanski trgovi u 2022. godini, tačnije gradska pijaca, Trg kralja Petra i plato Hrama Svetog Save, na kojem će se radovi nastaviti i u 2023. godini, dobili su ljepši izgled.

Odlukom fočanskog parlamenta, za sufinansiranje parternog uređenja Hrama Svetog Save opština će izdvojiti grant sredstva, ukupno 563.409 maraka, i to u tranšama u narednih osam godina.

Gradska pijaca rekonstruisana je zajedničkim sredstvima opštine Foča i švajcarskog “Karitasa”. Uz tezge i prateću infrastrukturu, obnovljeno je stepenište i plato, koji je urađen posebnom tehnikom štampanog betona, što je pijaci dalo lijep i neobičan izgled, a u skladu sa ambijentom starinske Prijeke čaršije, koja je nacionalni istorijski spomenik BiH.

Uređeno je i više sportskih i dječijih igrališta- između ostalog i teren za mali fudbal Gradskog stadiona, koji je dobio novu vještačku travu, dok su kroz projekat sa Fudbalskim savezom BiH obezbijeđena sredstva za vještačku travu i za pomoćni stadion u Donjem Polju.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Godina će se pamtiti i po početku naplate parkinga u centralnim fočanskim ulicama, a taj posao opština je povjerila Vodovodnom preduzeću „Izvor“.

Mještani Jošanice, Paunaca i okolnih sela protestvovali su protiv gradnje deponije na brdu iznad kasarne u Filipovićima, pa je opština uvažila njihov stav i odustala od gradnje odlagališta otpada na toj lokaciji.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

U junu 2022. Foča je dobila novog pobratima- Herceg Novi.

Načelnik opštine Foča Milan Vukadinović i predsjednik opštine Herceg Novi Stevan Katić potpisali su u Herceg Novom Sporazum o saradnji i bratimljenju dva grada.

Kako je istaknuto, partnerstvo će se zasnivati na povezivanju u oblasti zdravstvenog i održivog turizma, zapošljavanja, obrazovanja i omladinske politike, te unapređenja kulturne ponude i razvoja opština kao festivalskih destinacija, a jedan od prvih koraka je uspostavljanje saradnje Medicinskog fakulteta u Foči i Instituta “Dr Simo Milošević” u Igalu. Inicijativa za bratimljenje stigla je iz Foče u Herceg Novi krajem 2021. godine, nakon čega su odluke usvojene u parlamentima obje opštine.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Godina iza nas bila je i  znaku tužnog jubileja- tri decenije od početka građanskog rata u BiH i isto toliko godina od velikog stradanja srpskog stanovništva Jabuke i Jošanice.

Boračka organizacije Foče obilježila je svečanom akademijom 30 godina od osnivanja fočanskih brigada, a Organizacija porodica poginulih organizovala je svečanu akademiju „Nikoljdanske suze na putu do istine“, povodom 30 godina od zločina u Jošanici.

Malo ohrabrenje porodicama poginulih bilo je hapšenje šestorice osumnjičenih za ovaj zločin, ali su samo nekoliko dana kasnije pušteni na slobodu. Ipak, nakon pune tri decenije stvari su se pomjerile sa mrtve tačke u predmetu Jošnica, pa ostaje nada da će počinioci zločina konačno odgovarati za svoja zlodjela.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Republika Srpska proslavila je 30 godina postojanja, a jedno od centralnih republičkih obilježavanja održano je i u Foči, tačnije u Srednjoškolskom centru, gdje je Pedagoški zavod organizovao svečanu akademiju u saradnji sa fočanskim školama.

U Miljevini je svečano otkriven spomenik poginulim borcima Miljevinskog bataljona, a nakon dužeg vremena saniran je i centralni spomenik poginulim borcima i civilima u Foči.

Na Čelebićima je, prilozima vjernika i uz blagoslov mitropolita Hrizostoma, počela gradnja konaka novoosnovane monaške kelije Svetih Joakima i Ane, koja bi, kako je planirano trebalo da preraste u prvi manastir na području fočanske opštine. Uslovi za osnivanje monaške kelije stekli su se dolaskom iz Srbije monahinje Minodore Ružić, koja je porijeklom iz Čelebića.

U toku protekle godine počela je i restauracija unutrašnjosti Hrama Svetog Nikole u Foči, pa su bogosluženja, dok traju radovi, premještena u crkvenu salu.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Na Tjentištu je održan osmi OK fest, koji je još jednom privukao desetine hiljada mladih sa prostora bivše Jugoslavije, Evrope i svijeta, a najzvučnije ime od izvođača bila je finska Apokaliptika. Uz muzičke koncerte, organizovane su promocije knjiga, filmske projekcije, rafting rijekom Tarom, planinarske šetnje i posjete nekim od najljepših vidikovaca u Nacionalnom parku „Sutjeska“.

Turistička sezona u Foči bila je veoma uspješna. U rafting kampovima na desnoj obali Drine, kao i u samom kanjonu Tare vrvilo je kao u košnici, na hiljade turista iz cijelog svijeta uživalo je u spustu niz plahovitu rjueku. Između ostalog pamtiće se užičko kolo najboljeg košarkaša današnjice Nikole Jokića na jednom od fočanskih rafting kampova, nakon što je potpisao najveći ugovor u istoriji košarke. Snimak Jokićevog veselja u Foči prenijeli su brojni ne samo regionalni već i svjetski mediji.

Među događajima koji zaslužuju da se pomenu sigurno je i emisija Karavan Radio-televizije Republike Srpske, koji se u julu zaustavio u Foči i gledaoce opširno i na zanimljiv način upoznao sa svim ljepotama ove opštine.

U okviru „Zime u Foči“, u januaru je prvi put na gradskom trgu postavljeno klizalište za djecu. Takođe prvi put, organizovano je plivanje na rijeci Ćehotini za Časni krst, uz plivanje na Bistrici, koje je zaživjelo godinu ranije, a prvi put se lomila i velika česnica za Božić u Hramu Svetog Save.

Godinu je obilježio i hrabri i plemeniti čin Fočaka Nebojše Vukovića, koji je spasao živote dvojici radnika u slučajnoj nezgodi prilikom izvođenja radova na obnovi fasade stambene zgrade u Ribarskom naselju. Vuković je spasao sugrađane od pada sa skele sa petog sprata.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

U Foči su 2022. godine rođene 134 bebe,  17 više u odnosu na 2021. godinu. Mada je i dalje negativan prirodni priraštaj- umrla su 222 stanovnika Foče, ohrabruje da je negativna stopa smanjena, jer je uz povećanje broja beba, i broj umrlih manji i to za 22 osobe u odnosu na godinu prije.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

U 2022. godini prestalo je da kuca srce hrabre djevojčice Ivane Bjelogrlić, koja nije uspjela da pobijedi tešku bolest. U istoj godini preminula je, takođe nakon teške bolesti, i   nekadašnja odbojkašica Maglića Maja Vrbarac.

Napustio nas je i akademski slikar, profesor Srednjoškolskog centra Ranko Kovač, veliki umjetnik i entuzijasta, koji je vodio čuvenu đačku sekciju „Art in medijas res“.

U 2022. preminuli su i bivši predsjednik Skupštine opštine Foča Radojica Mlađenović i Milomir Kovač, jedan od najcjenjenijih svjetskih veterinarskih hirurga.

KULTURA

Kulturni život Foče u 2022. godini bio je bogat i raznovrstan. Centar za kulturu i informisanje i Muzej Stare Hercegovine sa Gradskim pozorištem priredili su brojne izložbe slika, književne večeri, pozorišne predstave, koncerte. Fočaci su tako uživali u predstavama pozorišta iz Beograda, Banjaluke, Gornjeg Milanovca, a između ostalih gledali su poznate glumce Irfana Mensura, Bodu Ninkovića, Minu Lazarević, Nelu Mihailović, Aleksandra Stojkovića, Ivana Mihailovića, a nisu izostale ni predstave fočanske Studentske pozorišne trupe.

U Foči je gostovao i poznati muzičar Dejan Cukić, a zanimljiv koncert održao je i italijanski pijanista Andrea Kantu, koji u Foči studira medicinu. On je svojim novim sugrađanima podario koncert klasične muzike, za toplinu i ljudskost kojom je, kako je istakao, svakodnevno obasut u gradu na Drini i Ćehotini.

Pažnju je privukla i izložba skulptura umjetnika iz Zagreba Petra Hranuelija, kao i izložba unikatnih predmeta Udruženja „Jefimija“ iz Novog Goražda.

Predstavljena je knjiga za djecu „Košare-novi Kosovski boj“ Milana Bojića, te knjige „Vreža“ Branka Stankovića i “Ujed ujedinitelja” Nebojše Rudana, roman Tatjane Vrećo “Zrno šećera u slaniku”, kao i djela fočanskih književnih stvaralaca Bata Radovića „Rasuti biseri“, Petra Aškrabe „Greboslovi“.

Priređeni su i veče humora i satire sa Zoranom Simićem i aforističarima iz Banjaluke, te izložba stripa.

U 2022. godini objavljena su i dva udžbenika čiji su autori prosvjetni radnici iz Foče- „Zdravstvena njega za prvi i drugi razred srednje medicinske škole“ Mihaila Milikića i „Priručnik za izvođenje nastave fizičkog i zdravstvenog vaspitanja od 2. do 5. razreda osnovne škole” Nataše Vukadin.

Oba ova udžebenika promovisana su u Centru za kulturu i informisanje.

Zanimljivi su bili i vaskršnja radionica slikarke Elizabet Hjuz Jovanović, „Škola slikanja“ Centra za kulturu i informisanje, koju su vodili akademski slikari Danilo Ivanović i Vladimir Milanović i „Škola crtanja“ Muzeja Stare Hercegovine pod stručnim okom Vladimira Milanovića. 

Prvi put je istorijskim predavanjem obilježena godišnjica oslobođenja Foče u Prvom svjetskom ratu, priređena je i izložba „Foča u doba Kraljevine SHS/Jugoslavije“ fočanskog istoričara Danka Mihajlovića, te izložba Manastira Jasenovac ,,Sveti novomučenici jasenovački u svjetlosti vaskrsenja“.

Bogoslovski fakultet je promovisao izuzetno vrijedan zbornik naučnih radova nastalih povodom 800 godina Mitropolije dabrobosanske. Dobro posjećene su u Centru za kulturu bile i priče o Andrićevim junacima, kao i izložba o Milevi Anštajn.

Srpsko pravoslavno crkveno pjevačko društvo „Pobratimstvo“ održalo je u Hramu Svetog Save prvi samostalni koncert predstavivši publici svoj petogodišnji rad, a pažnju je privukao i dokumentarni film „Uzvišena pjesma“ o dirigentu i profesoru crkvene horske muzike Radu Radoviću i Kamernom horu Muzičke akademije Univerziteta u Istočnom Sarajevu, koji je on osnovao i 20 godina ga uspješno predvodi.

SPORT

Nakon dvije godine korona pauze, u 2022. godini u Foči je obnovljen  Fudbal frends.

Na 16. izdanju ovog prestižnog međunarodnog turnira trijumfovali su mladi igrači Borca iz Banjaluke, koji su prvi put učestvovali, savladavši u finalu takođe novajliju na turniru „Akademiju Pandev“ iz Strumice rezultatom 2:0. Treće mjesto osvojila je „Rijeka“, četvrto domaća „Sutjeska”, peto „Željezničar“, šesta je bila „Vojvodina“, sedma nikšićka „Sutjeska, a osma „Crvena zvezda“.

Nakon turnira, mladi igrači iz Foče su, prvi put otkako se održava Fudbal frends, na poziv Vojvodine i Crvene zvezde boravili u Novom Sadu i Beogradu, gdje su odigrali prijateljske utakmice sa vršnjacima ova dva kluba.

Godina je bila veoma uspješna za prvi tim Fudbalskog kluba Sutjeska, koji je prethodnu sezonu Prve lige završio na petom mjestu i dogurao do polufinala Kupa. I u ovoj sezoni je u gornjem dijelu tabele, a plasirao se i u osminu finala Kupe Srpske, gdje ga čega susret sa Borcem iz Banjaluke.

Kapiten „Sutjeske“ Nikola Mojović još jednom je proglašen za najboljeg igrača Prve lige, a 2022. bila je uspješna i za bivšeg igrača „Sutjeske“ Rada Krunića, koji je sa „Milanom“ osvojio titulu prvaka Italije.

Godinu će pamtiti i fočanski karate trener LJubomir Todović, koji je osvojio bronzanu medalju na Balkanskom prvenstvu u ateltici za veterane u Solunu, kao član reprezentacije Srbije, u disciplini štafeta.  

Prethodno je na Prvenstvu Srbije u ateltici za veterane, osvojio jednu zlatnu i tri bronzane medalje.

„Ulična trka kroz Foču“ Atletskog kluba „Sutjeska“ uvrštena je u kalendar atletskih saveza Srpske i BiH, a najbrži su bili Sara Tomić iz Atletskog kluba „Trebinje“ i Nevesinjac Uroš Gutić koji nastupa za banjalučki Atletski klub „Borac“.

U 2022. godini nastavljena je dominacija Omladinskog šahovskog kluba „Deveti januar“ iz Foče na takmičenjima u Srpskoj i BiH, koja traje već nekoliko godina, ponajviše zahvaljujući posvećenom radu trenera Radana Mimića.

Rezultat vrijedan hvale ostvarile su i mlade teniserke iz Foče Lana Miletić, koja je osvojila zlato na Prvenstvu Srpske u Banjaluci do 14 godina i bronzu na Prvenstvu BiH u Doboju, te Mia Vuković koja je pobijedila na više turnira u BiH u konkurenciji do 10 godina.

Izvor: Radio Foča