"LJiljan - simbol srpske srednjovjekovne heraldike"

Uticaj Vizantije i Zapada određivao je simbole koji su preovladavali na grbovima srpskih srednjovjekovnih dinastija, rečeno je na izložbi „Orao, lav i krin“, koja je otvorena u Muzeju „Stara Hercegovina“.

Od Vlastimirovića do Brankovića predstavljeno je dvadeset grbova porodica koje su vladale Srbijom, Zetom, Bosnom i Humom u srednjem vijeku.

Autori ove nesvakidašnje izložbe su Janko Vračar, muzejski savjetnik Muzeja Republike Srpske i Dejan Došlić, viši asistent Filozofskog fakulteta Univerziteta u Banja Luci.

Uz tekst koji opisuje pojedinačne grbove postavljene su i mape zemalja i prostora kojim su vladale srpske dinastije od 9. do 15. vijeka. Pored krsta, najčešća obilježja i simboli bili su orao, lav i krin.

Najveći uticaji za nastajanje grba dolazili su sa Istoka i Zapada, kaže Janko Vračar, napominjući da se ta tradicija zadržala i do danas.

„Vizantijski uticaj vidimo kroz pojavu dvoglavog orla koji se prvi put javlja u našim prikazima i likovnim predstavama u 12. vijeku. Sa druge strane, od vladavine cara Dušana, vidimo uticaj zapadne heraldike. Tada se prvi put pojavljuje štit, kao jedan od glavnih elemenata grba, zatim čelenka i kruna. Tako vidimo da srpska srednjovjekovna heraldika predstavlja spoj dviju tradicija, vizantijske i zapadnoevropske i ona je na neki način to ostala i do danas“, rekao je Vračar za Radio Foču.

Objašnjava značenja orla, lava i krina, simbola koji se najčešće ponavljaju na grbovima.

„Porijeklo dvoglavog orla je dosta staro. On potiče od drevnog Sumera, prije 4000 godina gdje je bio simbol Boga neba. U našoj heraldici on ima značenje neke vrste simfonije između svjetovne i duhovne vlasti, između države i Crkve. Lav je simbol snage i hrabrosti, propeti lav je najčešći motiv i srećemo ga kod Brankovića, ali i u Bugarskoj, NJemačkoj i Engleskoj. Krin je simbol Bogorodice, čistote i on je jedan izuzetno hrišćanski simbol. Na našim prostorima je, nažalost, bio zloupotrijebljen tokom devedesetih godina“, kaže autor dodajući da je jedan od ciljeva izložbe rehabilitacija krina i ljiljana kao jednog od simbola srpske srednjovjekovne heraldike.

Heraldika, nauka o grbovima, nepoznata je široj javnosti, smatraju istoričari. Cilj autora izložbe je, kako kažu, da na 3D print tehnici, uz tekst i mapu, približe značenja grbova publici na dopadljiv način. Smatraju da se u novom vremenu najlakše to može postići vizuelnom predstavom, sa čime su saglasni i posjetioci ove postavke, koja je otvorena do 17. juna.  

Novinar: Vladimir Pantović
Izvor: Radio Foča